De mediahype rond De Zaak Mallorca. Podcast

De mediahype rond De Zaak Mallorca. Waarom was er eigenlijk zoveel aandacht voor deze zaak en was al die aandacht wel terecht? Luister naar aflevering 4 van onze podcast

Maarten Kolsloot van de Gooi en Eemlander: "In aflevering 4 van ‘De Zaak Mallorca’ kijken we terug op de mediahype die deze zomer ontstond. Waarom was er zoveel interesse in de zaak? Was al die aandacht terecht? Was er sprake van een mediahype? En wat moeten journalisten doen in zo’n situatie?

We praten met Telegraaf-verslaggever Marcel Vink, journalistiek professor Mark Deuze en hype-expert Peter Vasterman.

De Zaak Mallorca draait allemaal om een groep Gooise jongeren die in de vroege ochtend van 14 juli op oorlogspad leek. Carlo Heuvelman raakte zwaar gewond bij deze geweldsuitbarsting. De 27-jarige Waddinxvener overleed enkele dagen later in het ziekenhuis."

Luister de podcast hier

Mijn bijdrage aan de podcast: 

"Mediasocioloog Peter Vasterman volgt al jaren hypes. Hij ziet parallellen met eerdere zaken. Zoals de verslaggeving van kustgeweld naar aanleiding van een vechtpartij bij Egmond aan Zee in de jaren tachtig. ,,In de weken daarna kwamen alle mishandelingen groot in het nieuws en werden die geframed als een golf van geweld die over de kust spoelde. Als je een thema hebt, zoals kustgeweld of de vechtpartij op Mallorca, dan ga je allemaal dingen zien. Het is een soort selectieve waarneming. Dan ga je allemaal incidenten en voorbeelden plaatsen onder dit centrale thema waardoor ze betekenis krijgen. Ook een lichte vechtpartij wordt dan gerangschikt onder kustgeweld waardoor je een zinvol kader hebt voor dat bericht en waardoor het ook aan nieuwswaarde wint. Wat je ziet in de berichtgeving is dat sommige incidenten wel heel groot worden en anderen niet. De dynamiek kan verschillen.”

Een aantal ingrediënten maakt dat een zaak mediageniek is. Vasterman memoreert de dodelijke afloop in het geval van ‘Mallorca’. ,,Maar dat is op zich niet voldoende. Je hebt nog veel meer elementen nodig om een verhaal te laten doorbreken naar de media.” Het zinloze van dit incident speelt een rol. Vasterman: ,,Als er een ruzie is over een drugsdeal en er vallen twee doden dan is dat veel minder interessant dan als het slachtoffer puur onschuldig is. Dit is speciaal. Ook omdat vermeende daders onmiddellijk uit Spanje vertrokken zijn en zich pas later gemeld hebben.”  

De periode na de vechtpartij op 14 juli zat bovendien vol opmerkelijke gebeurtenissen. De vlucht van de verdachten naar Nederland. De vervolging die niet in Spanje maar in Nederland plaatsvindt. Geruchten op sociaal media: het zullen wel Gooise kakkers zijn met dure advocaten die een taakstrafje krijgen, dat soort dingen. ,,Dat zijn allemaal ingrediënten die elke dag de nieuwswaarde verhogen van de Mallorca-zaak,” stelt Vasterman.

Spreken we in dit kader uiteindelijk van een mediahype? Vasterman klinkt beslist: ,,Ja, als je de criteria volgt die ik heb geformuleerd dan is dat zo.” Hij waakt voor een negatieve lading of de conclusie dat een hype niks voorstelt. ,,Dat is een kwestie van interpretatie. Ik kijk vooral naar de dynamiek: wat zorgt er nou voor dat zo’n incident zo’n enorme nieuwsgolf oplevert? En welke vertakkingen levert dat op?” En hij kijkt naar de nasleep. Na zulke zaken kwamen ook andere incidenten van geweld meer in het nieuws. In het geval van Mallorca denkt Vasterman aan incidenten in Zeeland en bij het Italiaanse Gardameer deze zomer. ,,Als dat incident in Mallorca niet gebeurd was, was dat ook niet zo sterk naar voren gekomen.”

En oude zaken komen weer naar boven zoals in. Vasterman ziet een interview met de vader van Joes Kloppenburg, fataal mishandeld in 1996 en eigenlijk het beginpunt van zinloos geweld, voorbij komen. ,,Het naar voren halen van vroegere incidenten versterkt het idee dat er voortdurend veel geweld plaatsvindt,” zegt Vasterman, “En daarnaast krijg je de uitwaaiering naar thematische stukken: waar komt het vandaan, wat zijn de oorzaken, is het de opvoeding, de drank? Ook zie ik interviews met andere slachtoffers. Dat voegt allemaal iets toe aan de grote golf die gaande is. Deze dynamiek is heel typerend voor een mediahype.” 

Hij noemt de verslaggeving rond gebeurtenissen als ‘Mallorca’ ‘heel erg incident gericht’ en ziet social media als een versterkende factor: ,,Daardoor zie je heel snel ongecontroleerde beweringen rondzingen die toch effect hebben, ook al worden ze niet direct overgenomen door professionele media.” Hij pleit voor wat meer afstand, zoeken naar patronen en structurele kenmerken van uitgaansgeweld. 

Vasterman: ,,Je laat je als argeloze kijker of krantenlezer heel snel meeslepen in een frame van ‘oja een volkomen onschuldig iemand is zomaar doodgeslagen op straat’, terwijl er natuurlijk altijd een hele context bij hoort en die moet onderzocht worden. Daar moet je de feiten voor kennen en dan moet je waarschijnlijk ook nog wachten op de rechtszaak. De rechtszaak bij Meindert Tjoelker (in 1997 om het leven gekomen bij een vechtpartij, MK) daar bleek ook wel uit dat het toch wel iets anders in elkaar zat.”

Lees hier het artikel van Maarten Kolsloot: Wat begon als een ’gewone’ vechtpartij op Mallorca werd een mediahype | Reconstructie