De mediahype rond De Zaak Mallorca. Podcast

De mediahype rond De Zaak Mallorca. Waarom was er eigenlijk zoveel aandacht voor deze zaak en was al die aandacht wel terecht? Luister naar aflevering 4 van onze podcast

Maarten Kolsloot van de Gooi en Eemlander: "In aflevering 4 van ‘De Zaak Mallorca’ kijken we terug op de mediahype die deze zomer ontstond. Waarom was er zoveel interesse in de zaak? Was al die aandacht terecht? Was er sprake van een mediahype? En wat moeten journalisten doen in zo’n situatie?

We praten met Telegraaf-verslaggever Marcel Vink, journalistiek professor Mark Deuze en hype-expert Peter Vasterman.

De Zaak Mallorca draait allemaal om een groep Gooise jongeren die in de vroege ochtend van 14 juli op oorlogspad leek. Carlo Heuvelman raakte zwaar gewond bij deze geweldsuitbarsting. De 27-jarige Waddinxvener overleed enkele dagen later in het ziekenhuis."

Luister de podcast hier

Mijn bijdrage aan de podcast: 

"Mediasocioloog Peter Vasterman volgt al jaren hypes. Hij ziet parallellen met eerdere zaken. Zoals de verslaggeving van kustgeweld naar aanleiding van een vechtpartij bij Egmond aan Zee in de jaren tachtig. ,,In de weken daarna kwamen alle mishandelingen groot in het nieuws en werden die geframed als een golf van geweld die over de kust spoelde. Als je een thema hebt, zoals kustgeweld of de vechtpartij op Mallorca, dan ga je allemaal dingen zien. Het is een soort selectieve waarneming. Dan ga je allemaal incidenten en voorbeelden plaatsen onder dit centrale thema waardoor ze betekenis krijgen. Ook een lichte vechtpartij wordt dan gerangschikt onder kustgeweld waardoor je een zinvol kader hebt voor dat bericht en waardoor het ook aan nieuwswaarde wint. Wat je ziet in de berichtgeving is dat sommige incidenten wel heel groot worden en anderen niet. De dynamiek kan verschillen.”

Argos Medialogica Strijd om Transgenderzorg

Afgelopen zomer protesteert de transgendergemeenschap tegen de problemen in de Nederlandse transgenderzorg. In media krijgen de activisten de ruimte om hun zorgen en grieven hierover te uiten. Ze pleiten voor een fundamenteel andere inrichting van de zorg. Maar voor mogelijke keerzijden of afwegingen binnen dit thema is volgens critici weinig ruimte in de Nederlandse media.

Argos Medialogica besloot de transgenderzorg te onderzoeken naar aanleiding van een opiniestuk in het NRC Handelsblad. Mediasocioloog Peter Vasterman betoogde daarin dat de journalistiek niet breed en kritisch genoeg zou berichten, bijvoorbeeld over de mogelijke rol van sociale invloeden bij de keuze van jongeren om in transitie te gaan. Een discussie die volgens Vasterman in het buitenland wel wordt gevoerd, maar in Nederland nauwelijks aandacht krijgt.

Volgens transactivisten verspreiden media door aandacht te besteden aan die kritische vragen juist transhaat. In hoeverre betekent dit dat je er als journalist niet over moet publiceren? Of er geen onderzoek naar moet doen als wetenschapper? Medialogica duikt in het transgenderdossier en onderzoekt of er inderdaad meer speelt binnen de transgenderzorg dan we in de Nederlandse pers zien en horen. En of een open gesprek hierover eigenlijk wel mogelijk is.

Documentairemakers: Myrthe Buitenhuis en Martine Braam

Zondag 26 december om 21.49 uur op NPO 2

Bekijk hier de uitzending

Luister naar de aflevering van Argos op radio 1 waarin documentairemakers Myrthe Buitenhuis en Martine Braam uitleggen waarom ze dit onderwerp hebben aangepakt en welke keuzes relevant waren. 25 december 2021. 

Medialogica: kindermishandeling in de media

Hoofdstuk 13. Medialogica: kindermishandeling in de media
De sociale constructie van een maatschappelijk probleem

Peter Vasterman

NU ONLINE, eerder in 2017 gepubliceerd in het Jaarboek voor het Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken:  1 op de 4 - Kindermishandeling, een publiek probleem

Naar aanleiding van het onderzoeksverhaal van Elize Lam bij Follow the Money ‘We hebben een veel te zwart beeld van kindermishandeling’ 18 november 2021: Een onderzoek naar kindermishandeling in de lockdown liet zien dat die toenam, met liefst 25.000 meer kinderen. En de cijfers waren al zo hoog. Maar: waarop zijn die gebaseerd, en wat vertellen ze ons? ‘Emotionele verwaarlozing’ blijkt de grootste categorie te zijn, niet geweld tegen kinderen; dat daalt juist.

Inleiding

’Verkeerde vragenlijst leidt tot veel onterechte verdenkingen van kindermishandeling’, meldt de Volkskrant begin dit jaar (20 maart 2017). Uit onderzoek is gebleken dat de vragenlijst die artsen verplicht moeten gebruiken om kindermishandeling op te sporen leidt tot een stortvloed aan valse meldingen. Op ruim vijftigduizend ingevulde formulieren bleken er 108 positief (0,2 procent), maar slechts in negen gevallen (0,018 procent) bleek de melding terecht, de overige 99 waren dat niet, in totaal 92 procent van alle meldingen. Bij de positieve meldingen ging het in de meeste gevallen overigens om emotionele verwaarlozing. Omgekeerd werden er ook mishandelde kinderen gemist: 0,01 procent. De vragenlijst voor deze verplichte screening werd nooit wetenschappelijk gevalideerd. 

Mediahypes en twitterstormen

Nu online op Skepsis.nl

Waarom leidt de ene kwestie tot een enorm mediaspektakel en groot maatschappelijk rumoer, en blijven andere, soms veel ernstiger kwesties onderbelicht? Welke rol spelen oude en nieuwe media in het aanzwengelen, onderhouden en versterken van ophef en hypes?

Door Peter Vasterman – Skepter 31.2 (2018)

In: Skepter 31.2 – Themanummer over risico’s en risicocommunicatie

De tweede Skepter van jaargang 31 is op 1 juni 2018 verschenen, een themanummer over risico’s en risicocommunicatie dat tot stand is gekomen met prof. dr. Daniëlle Timmermans (VUmc, RIVM) als gasthoofdredacteur. Wat u in dit nummer kunt verwachten, kunt u het beste lezen in de inleiding die op de Skepsis-website staat:  Over risico’s en risicocommunicatie. Voor de complete inhoudsopgave kunt u klikken op onderstaande afbeelding.

The battle between sex and gender

What are the consequences if the difference between man and woman depends only on how someone feels? Peter Vasterman discusses three critical titles about the rise of gender identity

This review should have appeared in NRC Books on 3 September, but was cancelled at the very last moment after it had been approved as "an extremely good piece"-. For this online version, some paragraphs have been rewritten or extended.

For the Dutch translation click here

New transgender law

Soon everyone will be able to change their gender with a simple signature at the town hall. That is the essence of the new transgender law which the Lower House is currently debating. Previously, there were strict requirements such as operations, but since 2014 all it takes is a medical declaration of ‘gender dysphoria’: a condition in which someone suffers from the discrepancy between their own 'gender identity' and their sex. That condition will now also be abolished because the right to self-determination transcends everything. Physical characteristics no longer play a role, the only thing that counts in the new law is the ‘perceived gender identity': whether someone feels like a man or a woman inside. 

Although it is a remarkable step to give a subjective feeling an objective legal status, there is a broad consensus in parliament that this new law contributes to the emancipation of transgenders. It affects the recognition of a relatively small group in society, but this new law and the legitimisation of the concept of 'gender identity' does have major social consequences. For, if feelings become the decisive factor in distinguishing between men and women, then this will de facto mean the end of any social environment that is now accessible only to women or only to men. But there are many more negative consequences and they are the focus of a series of so-called 'gender critical' publications that have appeared in the past year. In writing on the issue, these authors are entering a minefield, for any criticism of gender identity is considered within the consensus to be a direct attack on transgender persons themselves and thus a reprehensible 'transphobia'.

De strijd tussen sekse en gender

Wat zijn de gevolgen als het verschil tussen man en vrouw alleen nog maar afhangt van hoe iemand zich voelt? Peter Vasterman bespreekt drie kritische titels over de opmars van genderidentiteit

14/25-09-2021: 12.400 Views 

For the English translation click here

Deze bespreking zou op 3 september verschenen zijn in NRC Boeken, maar werd op het allerlaatste moment na eerdere goedkeuring door de chef Boeken -"ontzettend goed stuk"- alsnog gecanceld. Het zorgde voor veel discussie op de redactie en ook NRC Ombudsman Sjoerd de Jong was het niet met het besluit eens: "Een gemiste kans op zijn minst." Zie zijn column van 3 september 2021. Voor meer achtergrond lees het stuk Jan Kuitenbrouwer in HP/De Tijd over de Gender Special van NRC Wetenschap. 

Voor deze online versie zijn enkele alinea's herschreven of uitgebreid.

Nieuwe transgenderwet

Binnenkort kan iedereen met een simpele handtekening op het gemeentehuis van geslacht veranderen. Dat is de kern van de nieuwe transgenderwet die de Tweede Kamer momenteel behandelt. Vroeger waren er strenge eisen zoals operaties, maar sinds 2014 volstaat een medische verklaring van ‘genderdysforie’: een conditie waarbij iemand lijdt onder de discrepantie tussen de eigen 'genderidentiteit' en zijn of haar geslacht. Ook die voorwaarde komt nu te vervallen, omdat het zelfbeschikkingsrecht alles overstijgt. Fysieke kenmerken spelen geen rol meer, het enige dat telt in de nieuwe wet is de ‘beleefde genderidentiteit’: of iemand zich man of vrouw voelt van binnen. 

Hoewel het een opmerkelijke stap is om een subjectief gevoel een objectieve juridische status te geven, bestaat er in de Kamer brede consensus dat deze nieuwe wet bijdraagt aan de emancipatie van de transgenders. Het gaat om de erkenning van een relatief kleine groep in de samenleving, maar deze nieuwe wet en het legitimeren van het concept 'genderidentiteit' heeft wel degelijk grote maatschappelijke gevolgen. Want als het gevoel doorslaggevend wordt voor het onderscheid tussen mannen en vrouwen, betekent dat de facto het eind van iedere sociale omgeving die nu alleen voor vrouwen of alleen voor mannen toegankelijk is. Maar er zijn nog veel meer negatieve gevolgen en die staan centraal in een reeks zogenaamde ‘genderkritische’ publicaties die het afgelopen jaar zijn verschenen. Daarmee betreden deze auteurs een waar mijnenveld want iedere kritiek op genderidentiteit geldt binnen de consensus als een directe aanval op transgender personen zelf en dus als verwerpelijke ‘transfobie’.

Gendertransities: hoezo mogen de media daar niet kritisch over berichten? Evaluaties van de reacties deel 2

 In Transjongeren lopen gevaar als debat ongefundeerd gevoerd wordt (NRC 20 mei 2021) bekritiseren Marte Hoogenboom en Tammie Schoots mijn opiniestuk waarin ik betoog dat de media aandacht moeten besteden aan de problemen en controverses die (internationaal) spelen in de wereld van de gendertransities. En dat de angst voor beschuldigingen van transfobie geen reden is om dat niet te doen. 

    Toen ik het artikel schreef, wist ik nog niet hoe heftig die beschuldigingen van transfobie zouden worden op Twitter. Ik heb vaak Twitterstorms geanalyseerd – het woord komt voor in de titel van mijn boek uit 2018 (From Mediahype to Twitterstorm), maar het is een bijzondere ervaring om zelf het middelpunt te zijn van een golf van tweets die ruim een week duurde. 

Is de nieuwe groep van kinderen met genderdysforie inderdaad anders? Evaluatie van de reacties deel 1

Evaluatie reacties deel 1

Mijn NRC artikel Berichtgeving over gender-ingrepen bij tieners is te weinig kritisch van 18 mei heeft veel reacties en discussies opgeleverd. Tijd voor een evaluatie van die reacties. 

Eerst het interview in NRC van 20 mei met Thomas Steensma van de VUmc genderkliniek: Zijn de zorgen over transjongeren bij de genderpoli terecht?

In dit interview stelt hij dat er geen verschil is tussen de nieuwe groep van meisjes die zich sinds 2013 in groten getale meldt bij de kliniek en de kleinere groep van merendeels jongens in de periode daarvoor. 

Citaat: "Nee. Er is inderdaad sinds 2012 een enorme toename van mensen die het geslacht ‘meisje’ toegewezen kregen, maar ze zijn niet meer of minder genderincongruent dan degenen die bij de geboorte als jongen werden geregistreerd, of eerdere aanmelders. Ook uit een cohortstudie met alle 1.072 adolescenten die naar ons zijn doorverwezen tussen 2000 en 2016 zien we geen verschil. Vrijwel alle jongeren die bij ons komen ervaren serieuze problemen met hun geboortegeslacht.”  

Moet de berichtgeving over gendertransitie kritischer?

Mediasocioloog Peter Vasterman schreef in NRC dat de berichtgeving over genderingrepen niet kritisch genoeg is. De Nederlandse media moeten ook de keerzijde van een gendertransitie laten zien. Tammie Schoots, Transgender activiste is het niet met hem eens en noemt het artikel een ‘een goor stukje transfobie’

Dinsdag 18 mei 2021

Luister en kijk hier naar de uitzending 

Media reports about gender transitions of teenagers are not critical enough

More and more adolescent girls are registering at gender clinics. Dutch media should also highlight the downside, says Peter Vasterman.

Published in NRC,  May 17, 2021.

Dutch version here

At the Gender Talks helpline launched in March, peer supporters will talk to young people who have questions about gender issues, NRC wrote earlier this month. According to the report, transgender care institutions are inundated with applications, leaving 2,000 people on a waiting list: "Explanations for the increased medical need are the increased visibility and acceptance of trans people, and the improved care."

The report is typical of the coverage in many Dutch media about transgender issues. The tone is generally positive, the human interest stories dominate and the transgender advocacy organizations are the most important sources of information. It is all very empathic, as in the numerous programs, series and reports on television about transgender people.

But considering what is going on in the transgender world, it is remarkable that the media hardly pay any attention to the problematic sides of the gender transitions.

Indeed, more and more young people are registering at the gender clinics, but nowadays the vast majority are adolescent girls, not only in the Netherlands, but also in England, Sweden and the United States, for example. In the past there were more boys than girls, nowadays there are three times as many girls as boys at the clinics. This is evident from figures from gender clinics in many countries and from scientific research.

Berichtgeving over genderingreep bij tieners is te weinig kritisch

Steeds meer pubermeisjes melden zich bij genderklinieken. Nederlandse media moeten ook de keerzijde belichten, meent Peter Vasterman. 

NRC Handelsblad 17 mei 2021

English translation

Bij de in maart gelanceerde hulplijn Genderpraatjes gaan ervaringsdeskundigen in gesprek met jongeren die vragen hebben over genderkwesties, schreef NRC eerder deze maand. Volgens de reportage worden de instellingen voor transgenderzorg overspoeld met aanmeldingen, waardoor tweeduizend mensen op een wachtlijst staan: „Verklaringen voor de gestegen medische behoefte zijn de gegroeide zichtbaarheid en acceptatie van trans personen, en de verbeterde zorg.”

Het verslag is typisch voor de berichtgeving in veel Nederlandse media over transgender-issues. De toon is over het algemeen positief, de ervaringsverhalen domineren en de transgender-belangenorganisaties zijn de belangrijkste informatiebronnen. Het is erg invoelend, net als in de talrijke programma’s, series en reportages op televisie over transgenders.

Het mediacircus draait door: de Deventer moordzaak als mediatribunaal

Zaterdag 27 maart 2021, 13:00 uur

"Podcastmaker Annegriet Wietsma maakte een zesdelige podcast over de ‘Deventer Mediazaak’. Deel 5 verscheen deze week en gaat over de manier waarop de media zich liet meeslepen in het frame van Maurice de Hond. 

In Argos een gesprek met ‘klusjesman' Michael de Jong en met mediasocioloog Peter Vasterman en met Sven Brinkhoff, hoogleraar Strafrecht aan de Open Universiteit."

Link naar de uitzending

HUMAN VPRO ARGOS: "Voor de moord op de ‘Weduwe’ Wittenberg in 1999 wordt boekhouder Ernest Louwes in hoger beroep veroordeeld tot 12 jaar gevangenisstraf. Na eerst te zijn vrijgesproken door de rechtbank in Zwolle. Daar ligt de kiem van de twijfel over de schuld van Louwes, twijfel die al snel publiekelijk de kop op steekt. De zaak moet opnieuw worden bekeken. Louwes wordt vrijgelaten in afwachting van een nieuw proces. Tegen alle verwachtingen in wordt de veroordeling van ‘de boekhouder’ bekrachtigd en volgt er geen vrijspraak."

"Het wanhopige geschreeuw van Louwes in de rechtbank staat in het collectieve geheugen gegrift. De pers volgt de zaak uiteraard op de voet, vooral omdat er in die jaren meer gerechtelijke dwalingen spelen, waar onschuldigen veroordeeld zijn geweest. Opiniepeiler Maurice de Hond wakkert de argwaan aan en wijst een andere dader aan, Michael de Jong, de ‘klusjesman’ van mevrouw Wittenberg. Maurice de Hond gebruikt het dan relatief nieuwe medium internet voor het verspreiden van zijn alternatieve theorieën over de moord en krijgt veel gehoor in de media. Ook justitie is niet doof voor zijn campagne en opent in 2006 het graf van de weduwe op zoek naar een mes, dat niet werd gevonden. De ‘klusjesman’ is sindsdien vogelvrij. Tot de dag van vandaag is zijn leven getekend door de Deventer Mediazaak. Hij heeft levenslang zonder ooit veroordeeld te zijn."