de Volkskrant 11 oktober, 2005
De Fortuyn-revolte maakte duidelijk dat journalisten te veel meningen en te weinig feiten geven. Weblogs zijn geen afdoende antwoord, zegt Peter Vasterman.
Dat de Volkskrant een web-logsite opent waar lezers in alle vrijheid hun schrijfsels kunnen publiceren, is een mooi initiatief. Het vergroot vermoedelijk de betrokkenheid van internetters bij de krant en trekt mogelijk meer jongeren de Volkskrant-community binnen.
Wat me wel verbaast, is dat Geert-Jan Bogaerts en Patrick Engelsma, de redacteuren die de Volkskrant-blog onder hun hoede hebben, consequent schrijven over bloggen als een voorbeeld van 'burgerjournalistiek' en daarmee hun eigen vak in de uitverkoop gooien. In hun visie is er blijkbaar al sprake van 'journalistiek' als je in al dan niet onbetamelijke bewoordingen je eigen mening op internet zet. Enige vorm van professionaliteit is blijkbaar niet meer nodig om journalist te zijn.
Het is dan ook niet verbazingwekkend dat meteen al blijkt dat de burgerjournalisten van de Volkskrant zich niet veel gelegen laten liggen aan journalistieke codes, zoals het vermelden van initialen bij verdachten en het beschermen van de privacy van mensen. Naam en toenaam van een verdachte werden op aandringen van de hoofdredactie verwijderd, maar de link naar de foto van de man die ervan wordt verdacht zijn vrouw en twee dochters te hebben vermoord, bleef staan. Volgens de beide redacteuren gelden voor de blogs andere regels en moeten de gebruikers elkaar maar corrigeren als het uit de hand loopt.
Ik ben benieuwd wat de Volkskrant-redactie onderneemt als er op de site zaken worden gepubliceerd die een gang naar de rechter wegens smaad, laster of onrechtmatige daad onvermijdelijk maken. Een zekere 'Hangwang' nagelt zonder veel bewijsvoering zowel de burgemeester als de politie in Baarn wegens corruptie aan de schandpaal. Hij is inmiddels naar Lunteren verhuisd en daar is de corruptie net zo erg. Moet kunnen, want de blogger is koning volgens de Volkskrant-redacteuren, die rond de website een hele theorie hebben gebouwd over weblogs die 'professionele journalisten kunnen helpen een beter beeld te schetsen van de werkelijkheid'. Dat zou nodig zijn, omdat de journalistiek haar kernactiviteit ('diepgaand feitenonderzoek') heeft verwaarloosd. Omdat de media voor het tijdperk-Fortuyn aan de leiband liepen van de politieke elite, wisten ze niet wat er werkelijk in de samenleving speelde. 'Meningen leken belangrijker dan feiten', aldus Bogaerts en Engelsma.
Maar gelukkig zijn daar de bloggers met hun burgerjournalistiek, onder het motto 'iedereen die schrijft en publiceert is journalist'. 'De burgers', zo luidt het revolutionaire adagium, 'vroeger het lijdend voorwerp van media-aandacht, nemen zelf het heft in handen en (gaan) de inhoud van de media bepalen.' Daar zijn kritische kanttekeningen bij te maken. Ik vraag me af of je dit wel een vorm van journalistiek moet noemen. De meeste deelnemers lijken niet te beseffen dat het de kern van de journalistiek is op een waarheidsgetrouwe manier verslag te doen van relevante gebeurtenissen. Verslaggeving is niet bepaald populair bij de bloggers, wel het op hoge toon ongeremd spuien van meningen - vaak anoniem, want de bloggers verschuilen zich graag achter 'grappige' schuilnamen. Als mensen (enigszins betrouwbaar en niet anoniem) verslag zouden doen van gebeurtenissen in hun leven, kan ik me voorstellen dat journalisten daar hun voordeel mee kunnen doen bij het schrijven van achtergrondverhalen.
De journalistiek doet te weinig onderzoek en geeft teveel meningen, zo luidde de post-Fortuyn kritiek op de media. Maar wat stellen de bloggers hiertegenover? Meer meningen, geen feiten, laat staan eigen onderzoek. Tot voor kort wisten de media niet wat zich werkelijk in de samenleving afspeelde, volgens de redacteuren. Ik betwijfel of ze daar door middel van deze bloggers wel achterkomen.
Zie: Burgerhulp voor de journalist. Geert-Jan Bogaerts en Patrick Engelsma. Weblogs kunnen professionele journalisten helpen een beter beeld te schetsen van de werkelijkheid. De Volkskrant 16 september 2005
Voor een vervolg op de discussie klik hier
Naschrift: inmiddels heeft de redactie van de Volkskrantweblog ontdekt dat een systeem met anonieme bloggers zichzelf opblaast. Naar aanleiding van allerlei teksten rond de herdenking van Van Gogh is de Volkskrant ook tot deze conclusie gekomen. Zie het artikel van Gert-Jan Bogaerts 'NN is de lafheid ten top', van 4 november 2005.
Een citaat uit dat stuk: "Maar het gebruik van schuilnamen in politieke discussies vind ik persoonlijk een vorm van lafheid. Als je werkelijk meent wat je typt, waarom wil je daarvoor dan niet uitkomen onder je eigen naam? Dat geldt al helemaal voor de talloze lieden die, zelf anoniem blijvend, op hun websites al dan niet vermeende criminelen ontmaskeren en neerzetten met naam, toenaam, portret en adresgegevens. Dat is de lafheid ten top."
