Mediahype, de turbo van de nieuwsvoorziening
Kenmerken, oorzaken en gevolgen van zelfversterkende
processen in het nieuws
Peter Vasterman
1. Inleiding
Voor iedereen die het nieuws op de voet volgt, is het een bekend fenomeen: de plotseling exploderende media-aandacht voor een bepaald nieuwsonderwerp. Het verdriet van Mauro, het racisme van zwarte piet, de kopschoppers van Eindhoven, de zoektocht naar Julian en Ruben, de brand in Moerdijk, maar ook de Utrechtse asbestaffaire of het misbruikschandaal in de Katholieke kerk. Zelfs celebrity ‘schandaaltjes’ kunnen in het huidige medialandschap grote nieuwsgolven opleveren. Dagen- soms weken zijn de media in de ban van de jacht op meer nieuws over dat onderwerp. De nieuwsvoorziening schakelt de turbo in, de hete uitlaatgassen worden terug in het systeem gepompt, het vermogen neemt snel toe, met als gevolg een eindeloze stroom berichten, onthullingen, reportages, reconstructies, nieuwsanalyses en commentaren. Overal wordt teruggeblikt, vooruitgekeken, geanalyseerd, gespeculeerd en veel nieuws de hele dag door herhaald. Op de sociale media wordt het al snel dagenlang een trending topic: het gesprek van de dag.
Soms kunnen incidenten door dergelijke nieuwsescalaties
uitgroeien tot grote maatschappelijke issues. Kamerleden eisen spoeddebatten in
de Tweede Kamer, ministers moeten zich verantwoorden, belangengroepen betrekken
stellingen, burgers roeren zich op internet. Intussen jagen de media op nog
meer nieuws over het nieuwe probleem dat daardoor crisisachtige proporties
krijgt. Alles wat op de een of andere manier te maken heeft met het onderwerp
kan zo belangrijk nieuws worden. Door de focus op vergelijkbare incidenten
lijkt het probleem plots op veel grotere schaal voor te komen dan gedacht. Er
moet ‘iets’ gebeuren is de algemene stemming. Dat voedt weer de stroom van nieuws
waardoor dat issue nog verder stijgt op de politieke agenda.
In dit hoofdstuk een analyse van deze dynamiek.
