de Volkskrant, 8 oktober 1999.
Henk Blanken.
Deze week gaf premier Kok de Rijksvoorlichtingsdienst opdracht het nieuws 'strakker te begeleiden'. Want de ene hype is nog niet voorbij (Bijlmerleed) of de volgende (bankierende ambtenaren) dringt zich op. Inmiddels is de hype zelf tot hype geworden.
PREMIER KOK wil greep op de Haagse hype. Te vaak, vindt de minister-president, spoelen oncontroleerbare publiciteitsgolven over het land. Aanzwellende verhalen over dioxine-kippen, kabinetsruzies, genetisch gemanipuleerde sojabonen, bankierende bestuurders en 'onder de pet' gemoffelde Bijlmerverhalen.
Voorbeelden van mediahypes gaf de premier niet toen hij deze week in de Tweede Kamer opperde dat zijn Rijksvoorlichtingsdienst het nieuws 'strakker' moet begeleiden. Maar het laat zich raden aan welke affaires Kok denkt als hij zegt dat de RVD perscontacten moet 'stroomlijnen', de regie moet nemen bij incidenten, en voor 'een juiste context' moet zorgen.
Nu ook de minister-president zich erover opwindt, staat vast dat de mediahype 'in' is. Eerder werd er al een debat aan gewijd in De Balie, discussieerden deskundigen op de radio, organiseerde De Rode Hoed een bijeenkomst, begonnen talkshow-redacteuren zich 'in te lezen' en schreven adviseurs van Twijnstra Gudde op hoe de RVD met hypes kan omgaan.
Als HP/de Tijd nu ook nog met een coverstory komt, is de hype zelf hype geworden. Onderzoeker Peter Vasterman, docent massacommunicatie aan de Hogeschool Utrecht, herkent het patroon al. Er lijken 'steeds meer' hypes te komen, ze zijn 'verontrustend', en belangengroepen springen er bovenop: zoals Greenpeace dat doet bij de sojabonen ('Frankenstein-voedsel'), doet de RVD dat bij hypes.
Volgens hype-vorser Vasterman - hij hoopt erop te promoveren - zijn er hypes en hypes. Hij ontrafelde vooral verhalen over maatschappelijke problemen. BSE-koeien, mishandelde kinderen, bedreigde bejaarden. Die verhalen waren meestal overdreven en zelden afdoende nagetrokken. Met zijn analyses poogt Vasterman studenten journalistiek 'kritische zin' bij te brengen, en enig benul van de macht die bronnen hebben.
