Moerdijk: van gifwolk tot angstwolk

Expertmeeting 21 september 2011: 'Evalueren en leren van Moerdijk'

Op 5 januari 2011 ontstond brand bij het bedrijf Chemie-Pack in het haven- en industriegebied Moerdijk. Het Nederlands Instituut Fysieke Veiligheid (NIFV), de Nederlandse vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding (NVBR) en het Veiligheidsberaad organiseerden op 21 september een expertmeeting met als thema 'Evalueren en leren van Moerdijk'.

Moerdijk en de media: van gifwolk tot angstwolk

Meteen na de grote brand in Moerdijk ontstond er in de beeldvorming al snel een behoorlijke kloof tussen de gecommuniceerde en de waargenomen risico's voor de volksgezondheid. Welke rol speelden de media in die beeldvorming rond Moerdijk als levensgevaarlijk chemisch inferno? Waarom hebben de media dagenlang de indruk gewekt dat er een groot milieuschandaal in de maak was, compleet met doofpotten, giftige fall out, besmette groenten, ziek vee en natuurlijk die honderden mensen met ernstige gezondheidsklachten? Welke triggers zorgden voor de activering van dit schandaalframe in de media? En welke rol speelde de overheidscommunicatie in dit proces?
In deze inleiding een analyse van de factoren die van belang zijn voor de discrepantie tussen feiten en percepties.

Hier staan de sheets van mijn inleiding over de rol van de media.

Een journalistiek mijnenveld, ook voor onderzoekers

Gepubliceerd in NRC Handelsblad en nrc.next op 23 september 2011

Het Midden-Oosten is niet alleen een politiek maar ook een journalistiek mijnenveld. Al jaren krijgen journalisten van verschillende kanten het verwijt dat ze partijdig zijn en ten onrechte te positief of juist te negatief berichten over de strijdende partijen. De stichting ‘Stop de bezetting’ vindt veel berichtgeving in het voordeel van Israël, terwijl de belangenbehartigers van Israël de media verwijten juist teveel nadruk te leggen op ‘het Palestijns lijden.’ Dat geeft te denken: wanneer is de berichtgeving tendentieus, vooringenomen en eenzijdig? Wat zijn de effecten van woorden als de ‘bezette gebieden’, ‘illegale nederzettingen’, ‘bloedige terreurdaden’, ‘extremistische fundamentalisten’, ‘kolonisten’, om nog maar niet te spreken van het bekende ‘veiligheidshek’?

Woorden activeren achterliggende betekenissen, maar de manier waarop de lezer of kijker deze decodeert hangt af van zijn of haar referentiekader. Om die reden kan hetzelfde Journaalitem voor de ene kijker juist bewijzen dat het NOS Journaal te negatief is over de Palestijnen terwijl de ander vindt dat Israël er juist bekaaid vanaf komt.