Gepubliceerd in Trouw 31 januari 2014 vrijdag
Waarom is Badr Hari zo populair bij de serieuze media? Mediasocioloog Peter Vasterman legt uit en heeft een opdracht voor die media die zich op kwaliteit willen voorstaan.
Badr Hari was een onbekende kickbokser die
maar een paar keer per jaar in de sportkolommen opdook. Tót hij in de zomer van
2012 iets krijgt met Estelle, de vrouw van Ruud Gullit, die het overspelige
stel op Schiphol blijkt te hebben bespioneerd. Smakelijk nieuws voor de
roddelpers en de infotainmentmedia zoals 'RTL Boulevard', maar niet voor de
serieuze media.
Dat verandert als Badr Hari even later
gearresteerd wordt op verdenking van verschillende geweldsdelicten. Dan raakt
de belangstelling van de media in een stroomversnelling met als resultaat zo'n
800 artikelen in de landelijke dagbladen en tientallen tv-reportages in
journaal en actualiteitenrubrieken.
De voormalige K1-zwaargewichtkampioen is
inmiddels een bekende sportman, maar dan toch vooral vanwege zijn
boksprestaties buiten de ring. De rechtszaak waarin vier jaar een
gevangenisstraf werd geëist werd de afgelopen weken door vrijwel alle media op
de voet gevolgd. Merkwaardig genoeg is hij ondanks (of misschien wel dankzij?)
zijn gewelddadige kant in de media uitgegroeid tot een sympathieke held, die
voor de rechtbank met iedereen die dat wilde op de foto ging.
Voor de media was het Badr Hari-verhaal een
goudmijn vanwege de eindeloze soap van onthullingen, verwikkelingen, lekken en
beschuldigingen. Een soap met herkenbare, universele verhaallijnen (liefde,
overspel, wraak) met interessante hoofdrolspelers en een entourage waarin van
bekende advocaten en zaakwaarnemers rondlopen. Bovendien bevat het verhaal
allerlei interessante thema's, zoals de liefde tussen de blonde celebrity en de
Marokkaanse vechtersbaas, de ondergang van de held, de link tussen boven- en
onderwereld, enzovoort. Geen toeval dat Abdelkader Benali er meteen een roman
in zag.
Maar was het ook belangrijk nieuws? Verdwijnt
hiermee niet het verschil tussen journalistiek en entertainment?
Tabloidisering
Dit sluit aan bij de al langer lopende
discussie - ook internationaal - over de toenemende tabloidisering van de
media. Kortgezegd: steeds meer smeuïg nieuws over schandalen, seks en geweld
ten koste van relevant nieuws over de staatsschuld, Europa of mensenrechten.
Critici van tabloidisering hanteren een strikte definitie van wat relevant
nieuws is: dat moet burgers vooral in staat stellen om de wereld te begrijpen
en eraan mee te doen. Tabloidnieuws is in deze opvatting alleen sensatie en
sentiment.
Voorstanders van tabloidisering hanteren een
veel breder begrip van burgerschap en de taak van de media: als nieuws ervoor
zorgt dat mensen zich betrokken voelen bij wat er in de wereld gebeurt, ook als
dat een kickbokser met losse handjes betreft, is dat een positieve
ontwikkeling.
Voor beide stellingen valt iets te zeggen,
maar is het geen schijn-tegenstelling? De geschiedenis van het nieuws laat zien
dat sensationele berichten altijd al op het menu van de media hebben gestaan,
ook al van de eerste dagbladen. En zouden omgekeerd de aanhangers van de tabloidisering
er ook nog zo positief over denken als we alleen nog maar dit soort nieuws
zouden krijgen? Natuurlijk niet, want iedereen is het erover eens dat we
dagelijks geïnformeerd moeten worden over relevante kwesties en gebeurtenissen.
Persoonlijk leed
De afgelopen jaren is het nieuws behoorlijk
verbreed, er is meer ruimte voor 'zachtere' onderwerpen als relaties, zingeving
en persoonlijk leed. En die verhalen hebben meer attentiewaarde als een bekende
Nederlander de hoofdrolspeler is. Van daaruit is het maar een kleine stap naar
het liefdesleven van acteurs, voetballers en overige celebrities. De
kwaliteitsmedia hebben die stap de afgelopen jaren steeds vaker gemaakt,
balancerend op het koord van sensatie en betrouwbaarheid. De uitvoerige
berichtgeving over Badr Hari is daar een goed voorbeeld van.
Naar mijn idee zou de kwaliteitsjournalistiek
zich niet zozeer moeten afvragen of ze dit nieuws wel moet brengen, maar eerder
hoe ze dat zou moeten doen. Aan de Badr Hari-zaak zitten allerlei buitengewoon
interessante aspecten, die de moeite waard zijn om over te berichten: de wereld
van het kickboksen, het minderheden-issue, racisme en stereotypering (blanke
vrouw/donkere man), de fascinatie voor geweld en de man/vrouw-verhoudingen.
Achter de verhaallijnen van de soap gaan voor
de journalistiek interessante maatschappelijke kwesties schuil. Kwesties
waarover het publiek thuis doorpraat. Aan de journalistiek de opdracht om die
bredere perspectieven te laten zien. Dat maakt tabloidnieuws zinvol.
Peter Vasterman
universitair docent journalistiek Universiteit van Amsterdam
