donderdag 26 oktober 2017

De rol van (sociale) media bij crises en incidenten Casus: pandemie alarm over de Mexicaanse griep

Lezing RIVM 26 oktober 2017

Vandaag staat de rol van de nieuwsmedia en de sociale media centraal in de aanloop naar en tijdens epidemieën, waarbij we de Mexicaanse griep als belangrijkste voorbeeld zullen hanteren.
De nieuwsmedia doen verslag van gebeurtenissen, ze worden vaak als doorgeefluik gezien, of als middel (medium) om het publiek te informeren. Maar de media kennen hun eigen logica, hun eigen wetten en regels om gebeurtenissen in nieuws te vertalen.  Die berichtgeving heeft weer invloed op de maatschappelijke en politieke percepties, op overheidsoptreden en reacties van het publiek (wel of niet vaccineren). Zo ontstaat een typische dynamiek waarbij de media niet alleen verslag doen van gebeurtenissen, maar ook invloed hebben op het verloop van die gebeurtenissen. Als zich een nieuw risico of bedreiging voor de volksgezondheid aandient kan die dynamiek leiden tot een langdurige golf van publiciteit met alle gevolgen van dien voor het overheidsbeleid: er ontstaat een crisis. Niet voor niets vaak mediated crisis genoemd, een door media gemedieerde crisis. Crisis is altijd een constructie

De vraag is: hoe werkt die dynamiek van de media? Welke factoren zorgen ervoor dat een onderwerp hoog scoort bij de media? Dat is de vraag die ik u wil voorleggen: wat zijn de escalerende factoren bij de mediagolf? Maak nu een top vijf van die factoren. Wanneer zullen de media een risico/bedreiging volksgezondheid veel aandacht geven? 
Waarom is dit een belangrijke vraag? Omdat in de meeste gevallen de feitelijke risico’s -de wetenschappelijke risico-inschatting in termen van aantallen overlijdens- en ziektegevallen, of materiële schade- een veel kleinere rol spelen dan we denken. We gaan er allemaal min of meer van uit dat als de media veel aandacht besteden aan een onderwerp dat het belangrijk is, en dat als de media wekenlang uitvoerig berichten over gifkippen dat er dan wel iets ernstigs aan de hand moet zijn. Kijk je naar de werking van de media dan moet je dat natuurlijk betwijfelen. De media hanteren hele andere criteria dan die puur rationele, wetenschappelijke criteria voor de beoordeling van risico’s. De berichtgeving escaleert, maar doorgaans niet omdat er sprake is van een snelle toename van een probleem (uitzonderingsgevallen daargelaten zoals grote rampen). Media volgen niet de feitelijke ontwikkelingen, ze spelen er zelf een rol in en kunnen zo soms zorgen voor escalatie van het probleem. Maar wat bedoelen we met escalatie van het probleem? Niet dat de risico’s ernstiger zijn of dat de problemen voor de volksgezondheid toenemen. We bedoelen dat het probleem groter wordt in de maatschappelijke perceptie, we gaan het probleem als steeds ernstiger zien. Het groeit uit tot een groot maatschappelijk issue waar iedereen zich zorgen over maakt en waar de overheid flink werk van wil of moet maken. (er zijn andere risico’s die veel groter zijn, waar we ons geen zorgen over maken).

zondag 22 oktober 2017

Het mediacircus: de mediahype rond Harvey Weinstein

NPO Radio 1, De Perstribune van zondag 22 oktober 2017, 12:23 uur

Het was de week van #MeToo. Nadat bekend werd dat Hollywood-producent Harvey Weinstein vele actrices seksueel heeft geïntimideerd, kwamen vrouwen uit de hele wereld met ontboezemingen over soortelijke ervaringen. Mediasocioloog Peter Vasterman onderzocht vele mediahypes, ook rond seksueel misbruik, maar wat er nu gebeurt in de media doet bij hem de mond toch wel openvallen.