Afscheidsbijeenkomst Dr. Peter Vasterman, de man die de Media Hype op de kaart zette

Lees hier een verslag van mijn afscheid bij de Master Journalistiek aan de Universiteit van Amsterdam op 1 september jl. 
Geschreven door mijn Nijmeegse studiegenoot Walter van Teeffelen. 

De verdwijning van Joey Hoffmann. Een mediahype ontleed

De verdwijning van Joey Hoffmann

Jaarlijks raken tien tot vijftien Nederlanders vermist. Vaak hoor je daar niets van, soms wordt er uitvoerig over bericht. De verdwijning van Joey Hoffmann uit Haaksbergen domineert al weken het nieuws. Is dat terecht? Een mediahype ontleed.

Door: Wil Thijssen en Nienke Toren, de Volkskrant, 11 augustus 2017

Het digitale schandaal als vorm van eigenrichting

Cahiers Politiestudies (ISSN: 1784-5300)
Jaargang 2017
43. Eigenrichting
May 10, 2017

Abstract: Het digitale schandaal als vorm van eigenrichting

“Schandalen zijn openbare terechtstellingen, maar zonder procedure, zonder formele regels
van bewijsvoering en bestraffing, zonder institutionele afhandeling” (De Swaan, 1996).

De sociale media zorgen voor een verandering van het schandaal als maatschappelijk proces waardoor het element van eigenrichting wordt versterkt. Het is voor iedere burger mogelijk geworden om normovertredingen vast te leggen, aan te klagen, via sociale netwerken te verspreiden en zo brede verontwaardiging te mobiliseren. Dat zorgt voor een ‘democratisering’  van de schandalisering, niet alleen wat de aanbrenger maar ook wat de aangeklaagde betreft.
Gingen schandalen vroeger uitsluitend om publieke personen tegenwoordig kunnen ook ‘gewone’ mensen bij een vastgelegde normovertreding object worden van een schandaal. De mogelijkheden (affordances) die sociale netwerken bieden werken golven van negatieve aanvallen (twitterstorms) op één persoon in de hand. Het is schandaal wordt zo nog veel sterker een vorm van eigenrichting: een openbare terechtstelling, maar dan zonder de gebruikelijke procedures die een eerlijke rechtsgang waarborgen. Een themanummer over eigenrichting

Peter Vasterman

Conferentie n.a.v. dit themanummer over Eigenrichting op donderdag 28 september 2107
Avans Hogeschool
Onderwijsboulevard 215
Den Bosch
Zaal OX 114

Cahiers op de Campus is een initiatief rondom de Cahiers Politiestudies (CPS) waarbij een breed publiek van wetenschappers, beleidsmakers en politiepersoneel de mogelijkheid krijgt kennis te maken met de Cahiers en de besproken vraagstukken. Naar aanleiding van het verschijnen van het themanummer over eigenrichting van het Cahier Politiestudies (nummer 43) organiseert CPS  samen met  de Stichting Maatschappij en Veiligheid en Avans hogeschool in  op 28 september 2017 aan de Onderwijsboulevard 215 in Den Bosch  (zaal OX 114) weer een 'Cahier op Campus'.

Tijdens deze studiemiddag onderzoeken we wat niet alleen wat vandaag de dag onder eigenrichting wordt verstaan, maar ook welke vormen van eigenrichting breed worden veroordeeld en welke vormen geaccepteerd lijken te worden.
 

Van nieuws over bosbranden krijg je bosbranden

NPO RADIO 5 20 juni 2017 

In deze droge tijd zijn bosbranden een reëel gevaar. Erover berichten soms nog gevaarlijker. Zogenaamde copycats zien in dergelijke nieuwsberichten juist een uitdaging om juist een sigaretje op te steken. Tom praat over copycatgedrag met onderzoeker Peter Vasterman

Zie copycat en de media onderzoeksrapport

‘Vechtpartij in Arnhem legt vooral vooroordelen bloot’ Homohaat

NRC Handelsblad 8 april 2017

Een gevecht in Arnhem werd wereldwijd nieuws als ernstige homohaat.
Waarom was er geen ruimte voor een alternatieve lezing?
Lees hier verder

Wat gebeurt er in ons hoofd als wij nepnieuws lezen?

Radio 1 De Nieuws BV‏

Geverifieerd account

Wat gebeurt er in ons hoofd als we nepnieuws lezen en wat kunnen we er tegen doen? Met Damiaan Denys (psychiater UvA) en Peter Vasterman (mediasocioloog UvA). Woensdag 1 maart 2017, 13:06 uur

Interessant artikel van Mischa Coster van Grey Matters over De psychologie van nepnieuws. Dit zal je niet geloven… Hoe nepnieuws werkt in ons brein. In Marketingfacts  7 maart 2017  

Onderzoeksjournalistiek: erop uit, aanbellen, contacten leggen

Bonnetjesaffaire

Het boek over de bonnetjesaffaire van onderzoeksjournalist Bas Haan is spannend, en bevat een belangrijke les: ook in het digitale tijdperk heeft de klassieke jacht op de feiten nut.

Peter Vasterman

Recensie NRC Handelsblad 10 februari 2017

Niet weer het bonnetje van de Teevendeal! Na al die publicaties en reportages, commentaren, Kamerbrieven, Kamerdebatten, de twee rapporten van de commissie Oosting (bij elkaar 735 pagina’s) en het vertrek van drie VVD-bewindslieden én de Kamervoorzitter, is er ook het boek De rekening voor Rutte van Nieuwsuur-journalist Bas Haan. Liggen alle details van dit schandaal al niet al heel lang op straat?

De verschijning van het boek eind januari leidde bij wijze van nabrander alsnog tot het vertrek van minister van Veiligheid en Justitie Van der Steur, de opvolger van Opstelten die al eerder was gestruikeld over het bonnetje. Haan had de hand weten te leggen op de e-mail met tekstsuggesties die Kamerlid Van der Steur aan minister Opstelten op de dag van diens aftreden stuurde voor de beantwoording van de 99 Kamervragen over het bonnetje. En daaruit bleek dat het Kamerlid tot over zijn oren in de doofpot zat, terwijl – ironisch genoeg – op het moment dat hij de e-mail schreef op het Ministerie bekend was dat het bonnetje dan toch was opgedoken in back-ups van oude bestanden.

Volmondig ja

Is het de moeite waard om het hele verhaal nog eens opnieuw te gaan lezen in dit boek, dat een stortvloed bevat aan details, namen en verwikkelingen? Het antwoord is volmondig ja, want het is niet alleen een spannend verhaal – dat overigens begint met een prachtige filmscène die bijna te mooi is om waar te zijn – het boek valt ook te lezen als een fijne inspiratiebron voor onderzoeksjournalistiek. Met als diepere laag de complexe interactie tussen de journalist en zijn tegenspelers, ministers, staatssecretarissen, topambtenaren, et cetera, die weer omringd worden door een cordon van adviseurs, voorlichters en woordvoerders. Met daaromheen de bredere kring van ambtenaren, OM-medewerkers, en andere betrokkenen die bereid zijn om al dan niet off the record informatie te delen. Soms omdat ze zich zorgen maken over de integriteit van het openbaar bestuur, soms omdat ze van hogerhand de schuld krijgen voor het ontbreken van informatie.

De Hype Cycle van journalistieke innovatie

Inleiding t.g.v. de lustrumconferentie van de Master Journalistiek van de UvA op 19 februari 2016. 

Peter Vasterman

In 1993 was internet een knipperende Unix cursor, waar je allerlei ingewikkelde commando’s op los moest laten. Daarna kwam Gopher, en in 1995 het World Wide Web. In 1996, nu precies twintig jaar geleden gaf ik samen met Francisco van Jole een presentatie in De Balie over de betekenis van internet voor een zaal vol journalisten. (ik demonstreerde de zoekmachine, nieuwsgroepen en de website van CNN). Toen hadden we al een discussie over de al dan niet negatieve gevolgen voor de journalistiek.

Daarna ging het hard, met het WWW en de vele nieuwe toepassingen, de website, email, weblogs, user generated content, Web 2.0, en de sociale media: Facebook, Instagram, Pinterest, Whatsapp en Twitter. En niet te vergeten de ipad, de smartphone en de vele apps. In de tussentijd stortte de –betaalde- journalistiek behoorlijk in; dalende oplagecijfers, dalende advertentie inkomsten en de opmars van gratis nieuws op de app.

Er is in de afgelopen twintig jaar heel wat af gediscussieerd over de toekomst van de journalistiek en wat de klassieke journalistiek, in de VS legacy journalism genoemd, zou moeten doen in het digitale tijdperk. Een telkens terugkerend mantra daarin is de stelling dat de journalistiek, en met name de dagbladsector een conservatief bolwerk is dat niet of veel te laat reageert op nieuwe digitale ontwikkelingen, waardoor de boot voortdurend wordt gemist. En als er wel iets werd ondernomen, heette het “een defensieve innovatie.”

Mijn stelling hier vandaag is tegenovergesteld: de journalistiek heeft juist voortdurend –als verblinde angsthazen-  te veel de oren laten hangen naar de fraaie, onweerstaanbare verhalen van de nieuwlichters met hun digitale kastelen in the cloud. En soms met rampzalige gevolgen, honderden miljoenen zijn door verkeerde investeringen, mislukte lanceringen en zinloze overnames in rook opgegaan. Het kan toch geen toeval zijn dat zo’n beetje de hele dagbladsector, uitgezonderd TMG van de Telegraaf in handen is van relatief bescheiden Belgische krantenuitgevers? Overgenomen uit de leeggezogen boedel van private equity ‘sprinkhanen’ zoals Apax en Mecom. Dat zagen we in 1996 niet aankomen.