Opinie: lekken of Publiceren

Het geheime rapport in de krant

Hoe vond het rapport over kindermisbruik in jeugdhuizen zijn weg naar de media? En waarom staan de Leidse wetenschappers uitgebreid pers te woord als het over vertrouwelijke materie gaat. 

Peter Vasterman zet vraagtekens bij de gang van zaken.

Gepubliceerd in Leids Universitair Weekblad Mare 

23 mei 2012

Pinki, de mediahype rondom een knuffel

12 mei 2012 VPRO ARGOS
Hoe een verloren knuffel uit kan groeien tot een ware mediastorm. De politie van Assen zette op de website een bericht dat een kind zijn knuffel Pinki kwijt was. Het bericht werd kort daarop door alle media overgenomen, van de NOS tot RTL 4 en van landelijke kranten tot lokale kranten. Hoe kan het dat dergelijk nieuws zo groot wordt en hoe wordt dat door de betrokkenen ervaren? Argos over het ontstaan van een mediahype, een bericht van binnenuit.
Een verslag van Gerard Leenders

Wel in het NOS Journaal, maar weigeren om het rapport openbaar te maken?

Vorige week dinsdag kwam de Volkskrant met een opmerkelijke primeur groot op de voorpagina. Uit een uitgelekt onderzoeksrapport van de Universiteit Leiden zou blijken dat “kinderen in jeugdhuizen ‘schokkend vaak’ misbruikt” zouden zijn. Kinderen in pleeggezinnen en tehuizen zouden volgens het nog geheime rapport “drie tot vier keer vaker slachtoffer zijn van seksueel misbruik dan jongeren die thuiswonen.”
Bij uit huis geplaatste jongeren met een licht verstandelijke beperking komt dat misbruik zelfs tien keer vaker voor. De rapportage maakt deel uit van het onderzoek van de commissie Samson die in opdracht van de Tweede Kamer seksueel misbruik van minderjarigen in overheidsinstellingen en pleeggezinnen onderzoekt. Het eindrapport komt in oktober van dit jaar, maar nu zijn de rapporten al uitgelekt naar de Volkskrant.

Meteen dezelfde dag nemen andere media zoals ook NRC Handelsblad het nieuws over met een verwijzing naar de Volkskrant. Het ANP meldt overigens ten onrechte dat de rapporten die dag in Leiden werd gepresenteerd. ‘s Avonds besteedt NOS-Journaal er aandacht aan, met daarin zowel een van de onderzoekers Prof. Van IJzendoorn als een woordvoerder van Jeugdzorg. Ook andere onderzoekers die hebben meegewerkt zoals Prof. L. Alink komen aan bod in de media.

Het lijkt allemaal vanzelfsprekend, maar toch is er iets merkwaardigs aan de hand. De rapporten zijn namelijk nog steeds niet openbaar, zodat iedereen, zowel de journalisten als de woordvoerders van de verschillende organisaties het moeten doen met de samenvatting in de Volkskrant op grond van het uitgelekte rapport.

Een kritische evaluatie van de onderzoeksresultaten – hoe staat het met de representativiteit, hoe is het misbruik vastgesteld, etc.- is onmogelijk. En dat is toch wel problematisch want de afgelopen jaren zijn er regelmatig ‘schokkende’cijfers de media in geslingerd die bij nader inzien afkomstig waren tamelijk beperkt onderzoek met slechte steekproeven en hele vage definities. Desondanks blijven dergelijke cijfers nog jarenlang in alle artikelen en reportages over het onderwerp opduiken.

Expert zonder expertise

De moderne burger slikt wetenschappelijk onderzoek niet meer als zoete koek. Hij googled zijn kennis bij elkaar. En anders start hij zelf wel een blog over kernenergie, elektromagnetische velden of het vaccin tegen baarmoederhalskanker. Over hoe internet de wetenschap haar monopolie op kennis heeft ontnomen en waarom de wetenschap daar blij mee moet zijn.

19 APRIL 2012 DOOR SASKIA BONGER

WEEKBLAD VAN DE TECHNISCHE UNIVERSITEIT DELFT


Download pdf

'Consequenties bangalijst worden flink overdreven'

De politie heeft meisjes vrijdag opgeroepen aangifte te doen als zij zichzelf terugvinden op een zogeheten bangalijst, een manier om te pesten via internet. Volgens deskundigen is sprake van een mediahype.


Door: Evelien Flink − De Volkskrant 31 maart 2012

Causes et conséquence de l’amplification médiatique. Présentation de Peter Vasterman, Université d’Amsterdam, Pays-Bas.

Québec, 17 maart 2012 

Lezing bij de tweedaagse onderzoeksworkshop Political communication van de Groupe de Recherche en Communication Publique (GRCP), van de Université Laval in Québec City.  In het verlengde hiervan een college en simulatie workshop over risico en media gegeven bij de afdeling Journalistiek van de Université Laval. 16 tot en met 20 maart 2012.


Causes et conséquence de l’amplification médiatique. Présentation de Peter Vasterman, Université d’Amsterdam, Pays-Bas.
Les travaux de Peter Vasterman sont consacrés à l’étude de l’amplification médiatique (media hype) et de la médiation des crises sociales. Il est professeur de journalisme au Département d’études des médias. Peter Vasterman a développé le concept de media hype dans le cadre de sa thèse de doctorat, réalisé à l’Université d’Amsterdam. Il continue d’effectuer des recherches sur cette question, en plus de s’intéresser à la couverture médiatique de la politique, des crises sociales et des scandales. Il a publié en 2004 Mediahype (Aksant).

Balanceren tussen feiten, risico’s en doemscenario’s.

Lezing ter gelegenheid van de uitreiking van de Pfizer Persprijs 2011 op 15 februari in Utrecht aan Manon Blaas en Jos van Dongen voor hun tv-uitzending ‘Opnieuw antibiotica alarm’ van Zembla.


Balanceren tussen feiten, risico’s en doemscenario’s.

De organisatoren van vandaag hebben als thema voor Pfizer persprijs het thema ‘infectieziekten’ gekozen en dat is ook wel begrijpelijk want op dat gebied is er de afgelopen jaren veel gebeurd, zowel nationaal als internationaal (Sars in 2002 en de Vogelgriep, 1997/2007).

Denk wat Nederland betreft aan de ophef over de HPV-vaccinatiecampagne van het RIVM in 2009 en de twijfels over de veiligheid van dit vaccin, een controverse die vooral via internet (hyves: http://stopdeprik.hyves.nl/) werd uitgevochten.

Denk aan de Mexicaanse griep in datzelfde jaar, waarbij een nieuw griepvirus (A H1N1) voor het eerst in ruim 40 jaar een heuse pandemie veroorzaakte. Bijna een jaar lang was Nederland in de ban de Mexicaanse griep, die uiteindelijk een zeer mild verloop bleek te hebben en minder slachtoffers maakte dan de jaarlijkse griep, namelijk 63, van wie er vijf geen zogenaamd ‘onderliggend lijden’ hadden. In Nederland ontstond vooral in het najaar veel verontrusting toen er kort na elkaar enkele gezonde kinderen overleden, sterfgevallen die veel media-aandacht opleverden. Ook bij de Mexicaanse griep was er controverse over wel of niet vaccineren, compleet met de wildste complottheorieën over nanochips.

Moerdijk en de media: van gifwolk tot angstwolk

Omdat de grote brand bij Chemie-Pack in Moerdijk een jaar geleden plaatsvond, op 5 januari, hierbij de complete tekst van mijn inleiding bij de expertmeeting ‘Evalueren en leren van Moerdijk’ op 21 september 2011. klik hier voor de sheets.


INLEIDING
Ter voorbereiding van deze inleiding over de rol van de media in de dagen na de brand in Moerdijk heb ik alles nog eens de revue laten passeren, kranten doorgeploegd en tv-reportages teruggekeken van o.m. Nieuwsuur, Journaal en Hart van Nederland. En daarbij viel ik alsnog van de ene verbazing in de andere. Hoe was het mogelijk dat er bij een dergelijke brand (en geen ‘ramp’ zoals minister Opstelten in een ongelukkig moment meldde) zo snel zo’n grote kloof kan ontstaan tussen feiten en beeldvorming, meer specifiek tussen de feitelijke en de waargenomen risico’s voor de volksgezondheid? In mijn inleiding vandaag ga ik een tien factoren bespreken die hebben bijgedragen tot de discrepantie tussen feiten en percepties. Factoren die te maken hebben met de media maar met interactie tussen media, overheid en publiek.