Mabel en de media

'Tegen onwaarheid is geen kruid gewassen'

Afgelopen dinsdag 18 december gepresenteerd in Den Haag: ons onderzoek naar de berichtgeving over de affaire Mabel Wisse Smit
In oktober 2003 ontstond de nodige commotie rond de aanstaande echtgenote van prins Johan Friso, mevrouw Mabel Wisse Smit. Aanleiding vormde een uitzending van Peter R. de Vries waarin een Chileense ex-lijfwacht van Bruinsma verklaarde dat mevrouw Wisse Smit eind jaren tachtig een liefdesrelatie had gehad met de later vermoorde crimineel Klaas Bruinsma. Politiek en media stortten zich op de 'onthulling', en het aantal berichten over wat al snel 'de affaire Mabel Wisse Smit' ging heten, steeg explosief. Premier Balkenende en toenmalig minister van Justitie Donner lieten zich naderhand kritisch uit over de rol van de media. Premier Balkenende sprak al snel van een hype, minister Donner repte van een 'lynchpartij'. Aan de hand van een groot aantal kenmerken van berichtgeving gaan de onderzoekers na of en in hoeverre media tijdens een affaire de rollen van 'aanjagen', 'aanklagen' en 'veroordelen' vervullen. Ze analyseerden de uitzending van Peter R. de Vries en de berichtgeving over Mabel Wisse Smit in Algemeen Dagblad, De Telegraaf, de Volkskrant, NRC Handelsblad en Trouw in de periode 1 juli tot en met 31 december 2003.

Download hier het volledige rapport of de samenvatting.

Hier een verslag van de presentatie en de forumdiscussie georganiseerd door de Stichting Mediadebat in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag op 18 december.

Het onderzoek in de pers:
AD:
‘Media joegen schandaal Mabel aan’ AD
NRC Handelsblad: Charlie da Silva en de kranten. Nederlandse Nieuwsmonitor onderzoekt rol van media bij Mabelgate
Nederlands Dagblad: 'Media en politiek stookten 'Mabelgate' op'
De Journalist, Herman Spinhof: Spinhof: Nieuwsmonitor onderzocht Mabel Wisse Smit affaire. Retoriek met retoriek bestreden. Met reactie van Peter R. de Vries.

Op internet:
Peter Olsthoorn: Mabel in de sandwich. Charlie da Silva bepaalde politiek en media.
Robert van Waning: De journalistiek schuift telkens haar verantwoordelijkheid af.

Met dit soort journalisten heeft Wilders geen partij meer nodig

Artikel in KENNIS van de Volkskrant van 8 december over de dilemma's die Wilders mediastrategieën opleveren voor de journalistiek. Auteur: Malou van Hintum.


‘Het is echt heel knap wat hij doet. Hij begrijpt de mediawetten precies en gebruikt die in zijn eigen voordeel. En de journalistiek laat zich elke keer opnieuw in de houdgreep nemen.’

De affaire Depla

Fietsenhokseks, dat wás een privézaak
Tot het raadslid uit de fractie stapte, toen was er een politiek feit en berichtten alle media er over.
Door Jos Verlaan

Gepubliceerd in NRC Handelsblad van 28 november 2007.

Het tijdperk lijkt voorbij dat slippertjes van politici nauwelijks aandacht kregen in de media. Zo was er ook al de affaire-Oudkerk. De Amsterdamse wethouder Rob Oudkerk kwam in 2003 in de problemen, toen Heleen van Royen in een column had geschreven over zijn pornosurfen en bezoeken aan een tippelzone. Het waren dezelfde ingrediënten: seks, vraagtekens bij het politieke functioneren en, nóg een overeenkomst: in eigen politieke kring werd het gedrag in eerste instantie gedoogd. Pas na het uitlekken van de affaire raakten de politici ook intern in opspraak.

„Onontkoombaar in dit nieuwe mediatijdperk”, vindt Peter Vasterman, mediasocioloog aan de Universiteit van Amsterdam. „De klassieke journalistiek had opvattingen over dit soort affaires. Alleen als het relevant is voor het politiek functioneren. Of als het strafbaar is. Die opvattingen voorkwamen publicatie over seksuele escapades. Wat je ziet, is dat de oude media worden mee gesleurd in de hectiek van het internetgeweld.”

Ook de politiek komt door dat internetgeweld voor nieuwe afwegingen te staan, denkt de mediasocioloog. Vasterman: „Mensen worden door de publiciteit gedwongen hun mening te geven. Ze worden aangesproken op het gedrag van de hoofdpersoon. En dan is afstand nemen van de zondebok vaak de eerste reactie.”

Volgens Vasterman staat de ethiek van de oude media óók onder druk door de opmars van de camera in het publieke domein: bewakingscamera’s, maar ook de camera op de mobiele telefoon. „Vroeger was er alleen een verhaal dat rondzong. Nu is er op afroep beeldmateriaal beschikbaar.”

• Depla: 'Ik stap niet op'. Artikel in De Gelderlander na afloop van het debat in de Nijmeegse gemeenteraad.
• Jaap Stalenburg: Politieke rel na nieuwstopic op Geen Stijl. Paul Depla en het Seksschandaal. 28 november 2007.

Onderzoek UMTS heeft averechts effect

Gepubliceerd in NRC Handelsblad 3 juli 2007

Peter Vasterman

De 16,6 miljoen euro die het onderzoek van minister Cramer naar de gevaren van UMTS-straling gaat kosten, kan beter anders worden besteed, meent Peter Vasterman

Media Landscape - The Netherlands

The Dutch Media Landscape

Het Nederlandse medialandschap.

Auteurs: Piet Bakker en Peter Vasterman

Excerpt from EUROPEAN MEDIA GOVERNANCE: THE NATIONAL AND REGIONAL DIMENSIONS, published by Intellect (http://www.intellectbooks.com).

Het filosofisch elftal: Mediahypes of echte kwesties?

Het filosofisch elftal: Mediahypes of echte kwesties?
Yoram Stein in Opinio 31 augustus 2007.

Het filosofisch elftal: Mediahypes of echte kwesties?

Opinio 31 augustus 2007. Het filosofisch elftal: Mediahypes of echte kwesties?
Discussie met Prof. H. Beunderso over hypes.

NOS Journaal. Dossiers. Is klimaat een hype?

NOS Journaal. Dossiers. Is klimaat een hype?

Peter Vasterman, mediasocioloog aan de Universiteit van Amsterdam:
"De klimaatverandering is geen hype maar de berichtgeving erover af en toe wel. De mogelijke opwarming van de aarde is een serieus probleem waar duizenden wetenschappers over de hele wereld mee bezig zijn. Langzamerhand groeit er een zekere consensus over oorzaken en gevolgen. 

Maar er is ook veel onzekerheid en controverse. Op politiek niveau worden besluiten genomen om in de toekomst de CO2 uitstoot te verminderen in de hoop daarmee de klimaatverandering bij te sturen. Kortom, een ernstig probleem dat serieuze aandacht verdient van de media. 

Die is er ook in ruime mate. Maar af en toe ontstaat een mediagolf die alle kenmerken heeft van een mediahype. Dagen- soms wekenlang zijn de media in de ban van de klimaatverandering. We zien telkens dezelfde clichébeelden van de smeltende poolkappen, ijsberen op slinkende ijsschotsen, overstromingen, woestijnen en stormschade.