Wie stelt, moet bewijzen. Onderzoek Commissie Cohen, sloppy science? DEEL 3

Op de website van De Nieuwe Reporter reageren de onderzoekers van de Commissie Cohen, Lidwien van de Wijngaert en Thomas Boeschoten op mijn kritiek. Hier volgt mijn antwoord. 

In tegenstelling tot wat de onderzoekers van Cohen beweren, suggereer ik helemaal niet dat zij de rol van de massamedia ‘bagatelliseren.’ Ik volg hun conclusie en die luidt namelijk: de media hebben een “niet-doorslaggevende rol” gespeeld, “omdat er op Facebook al een kritieke massa was bereikt.” Bovendien hebben volgens de commissie Cohen de media –een paar uitzonderingen daargelaten- neutraal over Haren bericht. Merkwaardig genoeg was het volgens het rapport wel weer een ‘mediahype’, en ook in hun reactie gebruiken onderzoekers weer die term. 

Indachtig het oude adagium ‘wie stelt, moet bewijzen,’ ging ik in het rapport op zoek naar die bewijzen. En tot mijn verbazing ontbraken de bewijzen voor die kritieke massa waarvan dan kennelijk op Facebook sprake was.

Haren: Facebook-ellende, of de schuld van de pers? (ROOS-dagen 2013)

Het ging mis in Haren. Niet zo'n beetje ook. Finaal mis. Nadat de kracht van de sociale media werd genoemd als oorzaak, kwam al snel het wijzende vingertje richting de Media. Zij hadden het opgeblazen, groter gemaakt dan nodig was. Lieten de betrokken journalisten dit gelaten over zich heenkomen? Hoe kijken zij zelf tegen hun rol aan? En blijft bij een volgend feestje alles zoals het was? Peter Vasterman (mediasocioloog Universiteit van Amsterdam) Goos de Boer (journalist RTV Noord) en Wubby Luyendijk (journalist NRC) geven hun visie op de rol van de media bij grote gebeurtenissen zoals in Haren. De werkgroep wordt geleid door Bas Mesters (directeur Expertisecentrum Journalistiek)

Haren: Facebook-ellende, of de schuld van de pers? (ROOS-dagen 2013) from Roosdagen on Vimeo.

De media veroorzaakten de grote aandacht voor Haren

De onderzoekscommissie vindt dat de media gewoon hun werk deden in Haren, maar volgens Peter Vasterman ging dat veel verder.

Gepubliceerd in NRC Handelsblad 13 maart 2013woensdag

Tevreden kon NOS-verslaggever Jeroen Wollaars na de presentatie van het rapport Cohen afgelopen vrijdag melden dat de media in ieder geval ‘neutraal’ over Project X Haren hadden bericht. Op de avond van de rellen sprak hij zelf - live in de uitzending - nog over een ‘mediahype’.

Volgens de commissie Cohen hebben de media - op een paar uitzonderingen na - geen grote rol gespeeld in de mobilisatie van jongeren om naar Haren te gaan. Wel signaleert Cohen dat de massale aanwezigheid van journalisten en cameraploegen op vrijdagavond als een magneet op de rellende jongeren heeft gewerkt. Maar ja, het was nieuws, dus het was hun taak om er verslag van te doen.

De conclusie dat de media geen doorslaggevende rol hebben gespeeld in de dagen voor de rellen is onder meer gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek naar de 52.277 berichten op Facebook over Project X Haren.

Onderzoek Commissie Cohen, sloppy science? DEEL 2

In tegenstelling tot wat het rapport van de commissie Cohen meldt, is er wel degelijk een spectaculaire stijging van het aantal mobiliserende oproepen NADAT de media Project X Haren hebben ontdekt.

Het verschil tussen relatieve en absolute aantallen.

De onderzoekers hebben de 52.277 Facebookberichten geanalyseerd op mobiliserende uitspraken zoals: “Ga mee, nodig je vrienden, uitnodigen, nodig al je, vrienden uit, teller, aanmeldingen, uitgenodigd en kom op.”

Uit het onderzoek blijkt dat het aantal threads met mobiliserende uitspraken rond de drie procent ligt per dag. Alleen in de eerste paar dagen ligt dat hoger, zo rond de zeven procent.

Zie deze grafiek (p. 29, deelrapport 2)

Met threads bedoelen de onderzoekers: “een post met eventuele comments”. Het is wel merkwaardig dat de onderzoekers nergens het absolute aantal threads noemen binnen de 52.277 berichten. Bij geen enkele grafiek staat N vermeld, de totale populatie waar de grafiek betrekking op heeft (voorgeschreven in een wetenschappelijke publicatie). Bovendien is niet duidelijk of een thread ook meerdere mobiliserende uitspraken kan bevatten en of die dan ook zwaarder wegen. In een onderzoek behoort dat te worden toegelicht.

Onderzoek Commissie Cohen, sloppy science? DEEL 1

Was de ‘kritieke massa’ op Facebook al een feit vóórdat de media massaal aandacht gingen besteden aan Project X Haren?

Volgens de onderzoekers die voor het rapport van de Commissie Cohen de rol van de sociale media en de massamedia onderzochten hebben die massamedia geen doorslaggevende rol gespeeld.

Een belangrijke argument voor die stelling is volgens de onderzoekers dat er al een ‘kritieke massa’ was bereikt op Facebook vóór het moment dat de media aandacht gingen besteden aan Project X Haren, in de loop van de dag op dinsdag 18 september (zie pagina 26 van het tweede deelrapport). 

Die nieuwsgolf begint met een artikel in Trouw dat meteen door alle andere mediawebsites wordt overgenomen met als onjuiste invalshoek dat Haren al een noodverordening heeft klaarliggen.

Zie daarvoor mijn artikel op De NieuweReporter.

'Rol traditionele media was wél cruciaal'

ANP Robert Verkerk

De traditionele media hebben wel degelijk een 'cruciale rol' gespeeld in de escalatie in Haren. Vooral ouders en de jongeren zelf zijn in het rapport van de commissie-Cohen heel kritisch over met name het optreden van de media op de dag zelf.

Dat zegt mediasocioloog Peter Vasterman van de Universiteit van Amsterdam vrijdag. Hij publiceerde eerder over de rellen in Haren. Hoewel Job Cohen zegt dat de kritische massa op maandag al via de sociale media was bereikt, stelt Vasterman dat die pas echt omvang kreeg nadat traditionele media erover hadden bericht. 

Lees hier verder